14. Bài 133: Ngẫu tác
偶作 | Ngẫu tác |
止足人多不自知 | Chỉ túc nhân đa bất tự tri |
沉吟如醉復如癡 | Trầm ngâm như túy pgục như si |
古今惟有一彭祖 | Cổ kim duy hữu nhất Bành Tổ |
人世原無雙伯夷 | Nhân thế nguyên vô song Bá Di |
自見兒郎能作郡 | Tự kiến nhi lang năng tác quận |
遂令此老不題詩 | Toại linh thử lão bất đề thi |
衡茅醉卧休相問 | Hành mao túy ngọa hưu tương vấn |
五十年前事已非 | Ngũ thập niên tiền sự dĩ phi |
Dịch nghĩa :
Ởđời nhiều người không biết mình đã đủ thì nên thôi
Lúc nào cũng trầm ngâm như say như dại
Từ trước đến nay chỉ có một ông Bành Tổ (1)
Trên đời vốn không có hai ông Bá Di (2)
Từ khi thấy cậu con ra làm chức quận (3)
Khiến cho già này không làm thơ nữa
Chỉ chén say nàm lỳ ở nhà tranh mong đừng ai hỏi đến
Sự việc năm mươi năm về trước nay đã khác xa rồi.
Dịch thơ :
Biết đủ thì dừng mấy kẻ nghe
Thầm lo như dại lại như mê
Xưa nay chỉ có một Bành Tổ
Nhân thế chưa từng hai Bá Di
Từ bữa thằng con làm chức quận
Khiến cho ông bố thôi đề thi
Nhà tranh say khểnh đừng ai hỏi
Năm chục năm xưa sự chẳng bì.
Đỗ Đình Tuân dịch thơ
Ghi chú:
(1): Bành Tổ tên là Tiền Khanh, người thời Nghiêu Thuấn, sống 800 năm điển hình cho tuổi thọ.
(2): Bá Di, con một vua chư hầu đời Ân, giết vua Trụ, Bá Di cho là bất nghĩa, cùng với em là Thúc Tề vào ẩn ở núi Thú Dương hái rau vi mà ăn, không thèm ăn thóc của nhà Chu. Sau cùng chết đói ở đấy. Điển hình cho đức tính trong sạch.
(3): Đây chỉ Nguyễn Hoan đỗ Phó bảng và phải ra làm quan. Nguyễn Khuyến vốn chủ trương bất hợp tác với giặc Pháp. Nhưng vì o ép, cực chẳng đã ông phải cho con ra làm quan và trong lòng rất lấy làm xấu hổ.
Sao Đỏ 19/3/2014
