Bài 152: Tự trào
自嘲 | Tự trào |
南闕歸來十六秋 | Nam khuyết quy lại thập lục thu |
風塵回首路悠悠 | Phong trần hồi thủ lộ du du |
性名逼我登黄紙 | Tính danh bức ngã đăng hoàng chỉ |
歲月催人到白頭 | Tuế nguyệt thôi nhân đáo bạch đầu |
乾净已難尋趙地 | Can tịnh dĩ nan tầm Triệu địa |
昏花猶記在房洲 | Hôn hoa do ký tại Phòng châu |
殘生萬慮將何益 | Tàn sinh vạn lự tương hà ích |
一寐成然死便休 | Nhất mị thành nhiên tử tiện hưu |
Dịch nghĩa:
Từ cửa khuyết trở về đã 16 năm
Ngoảnh nhìn lại con đường gió bụi dài dằng dặc
Tên họ bắt buộc ta đề lên giấy vàng (1)
Năm tháng thúc đẩy con người ta đến đầu bạc
Muốn sạch sẽ đã khó tìm một chỗ đất họ Triệu (2)
Dù lóa mờ cũng ghi chép rằng vua ở châu Phòng (3)
Cuộc sống thừa lo hàng muôn việc nào có ích gì
Thôi thì ngủ ngon một giấc chết đi là xong.
Dịch thơ:
Cửa khuyết giã từ mười sáu thâu
Con đường gió bụi tít sâu sâu
Giấy vàng bắt tớ ghi tên tuổi
Năm tháng đưa ta đến bạc đầu
Sạch sẽ khó tìm nơi Triệu địa
Lóa mờ vua cứ tại Phòng châu
Đời thừa lo lắm thêm vô ích
Đánh giấc dài xong chết sạch làu.
Đỗ Đình Tuân dịch thơ
Ghi chú:
(1): theo thể lệ thời phong kiến những người đỗ đại khoa tên tuổi được ghi lên giấy vàng dán lên bảng.
(2) Triệu địa: Đời Tống Cung Tông, quân Nguyên đánh Tống. Uông Lập Tín được bổ làm chức Giang Hoài chiêu thảo sứ. Đi đường gặp Giả Tự Đạo, Đạo hỏi Tín đi đâu, Tín đáp: “Giang Nam không còn một miếng đất nào sách sẽ. Tôi đi tìm một chỗ chết trên mảnh đất của họ Triệu”.
(3) Phòng châu: Vua Trung Tông nhà Đường, bị mẹ là Vũ Hậu (Võ Tắc Thiên) chiếm ngôi và đem an trí ở châu Phòng. Nhưng sử thần vẫn cứ chép “vua ở châu Phòng” để tỏ ý vẫn thừa nhận Trung Tông là vua, chứ không thừa nhận Vũ Hậu. Ở đây Nguyễn Khuyến có thể có ẩn ý không thừa nhận chính quyền của bọn thực dân Pháp.
Sao Đỏ 19/3/2014
